Het juiste register
Socratisch CaféEen eenvoudige variant van het onderzoek naar de middenpositie is het onderzoek naar het juiste register. Wat is in een gegeven situatie de juiste toon? Je kunt een boodschap overdrijven, te hoog van de toren blazen, doorschieten in een gevoel. Je kunt ook tekortschieten, een kwestie teveel bagatelliseren, of je eigen gevoel te klein maken. Wat is het juiste midden?
In de klassieke retorica werd veel aandacht besteed aan het vinden van de juiste toon. Er werden drie stijlregisters onderscheiden, een grote, verheven stijl, een kleine, eenvoudige stijl en een middenstijl. Een belangrijke oefening in de opleiding tot spreker was het leren verwoorden van een boodschap op verschillende manieren.
Stappen
A. Individueel
1. Bedenk uit de eigen persoonlijke of werkpraktijk een situatie, waarin u zich tot een bepaalde persoon wilt richten met een boodschap (een aansporing of een aanbeveling).
2. Schrijf de boodschap op (max. 100 woorden).
B. Plenair
3. Lees elkaar deze basistekst voor.
C. Afwisselend individueel en plenair
4. Herschrijf de tekst als ‘te fors’ en draag deze aan elkaar voor.
5. Herschrijf de tekst als ‘te zwak’ en draag deze aan elkaar voor.
6. Herschrijf de tekst als ‘precies goed’ en draag deze aan elkaar voor.
D. Nabespreking
• Wat zijn de kenmerkende eigenschappen van de te forse, de te zwakke en de precies goed geformuleerde boodschap?
• Hoe is de beleving van ‘het juiste midden’?
• Moet de woordkeus aangepast worden als de boodschap tot klinken wordt gebracht?
Literatuur: Jos Kessels, Erik Boers, Pieter Mostert, Vrije ruimte, filosoferen in organisaties,
Boom Amsterdam 2002.
www.hetnieuwetrivium.nl